Τράπεζα Θεμάτων
www.trapeza-thematon.gr
| Τύπος Σχολείου: | Γενικό Λύκειο | Τάξη: | Α' Λυκείου |
|---|---|---|---|
| Μάθημα: | Ιστορία | Θέμα: | 3 |
| Κωδικός Θέματος: | 24644 | Ύλη: | ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ 2.2 Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.) |
| Τύπος Σχολείου: | Γενικό Λύκειο |
|---|---|
| Τάξη: | Α' Λυκείου |
| Μάθημα: | Ιστορία |
| Θέμα: | 3 |
| Κωδικός Θέματος: | 24644 |
| Ύλη: | ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ 2.2 Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.) |
| Τελευταία Ενημέρωση: 24-Μαΐ-2023 | |
ΙΣΤΟΡΙΑ Α' ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
3ο ΘΕΜΑ
Συνδυάζοντας τις ιστορικές σας γνώσεις με τις απαραίτητες πληροφορίες από το κείμενο που σας δίνεται:
α. να σχολιάσετε τα δύο διαφορετικά «είδη» ισότητας, τα οποία αναφέρονται σε αυτό.
(Μονάδες 10)
β. να εξηγήσετε τον τρόπο με τον οποίο η τυραννίδα συνέβαλε στη συγκρότηση της έννοιας του πολίτη και στη διαμόρφωση συλλογικών μορφών διοίκησης της πόλης.
(Μονάδες 15)
Μονάδες 25
ΚΕΙΜΕΝΟ
Η τυραννίδα επέτρεψε, με επίκεντρο το πρόσωπο του τυράννου, για πρώτη φορά τη συνεργασία και τη συμμετοχή στη διοίκηση της πόλης διαφορετικών κοινωνικών ομάδων. Στο πλαίσιο αυτό αναπτύχθηκαν προοδευτικά συμπεριφορές και κανόνες που θεμελίωναν την αντίληψη για συλλογικές μορφές διοίκησης της πόλης. Μία από τις σημαντικότερες μεταβολές στο ζήτημα αυτό ήταν το γεγονός ότι με το τέλος της τυραννίδας από τη συμβατική ισότητα που επέβαλλε ο τύραννος (όλοι ήταν ίσοι έναντι του τυράννου) προβάλλεται το αίτημα της ισότητας απέναντι στο νόμο και της νομιμότητας της εξουσίας. Η αντίδραση, δηλαδή, κατά του τυραννικού καθεστώτος προσδιόρισε την έννοια και το περιεχόμενο του πολίτη, είτε με πλήρη είτε με μειωμένα πολιτικά δικαιώματα, ο οποίος συμμετέχει στην επεξεργασία των νόμων και υποτάσσεται σε αυτούς με τη θέλησή του, σε ισότιμη βάση με όλους τους ομοίους του.
Μπιργάλιας, Ν., Από την κοινωνική στην πολιτικήπλειονοψηφία: το στάδιο της ισονομίας. Πολιτειακές μεταβολές στον αρχαίο κόσμο (550-479 π.Χ.), Πατάκης, Αθήνα 2009, σσ. 24-25.
Απάντηση Θέματος:
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
3.α. Οι μαθητές/-τριες αναμένεται να εντοπίσουν στο κείμενο την αναφορά στα δύο διαφορετικά «είδη» ισότητας και να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ τους:
- «Μία από τις σημαντικότερες μεταβολές στο ζήτημα αυτό ήταν το γεγονός ότι με το τέλος της τυραννίδας από τη συμβατική ισότητα που επέβαλλε ο τύραννος (όλοι ήταν ίσοι έναντι του τυράννου) προβάλλεται το αίτημα της ισότητας απέναντι στο νόμο και της νομιμότητας της εξουσίας.»
Η αντίθεση ερμηνεύεται με καθαρά πολιτικούς όρους, αφού στο πλαίσιο της τυραννίδας, όλοι είναι «ίσοι» ως υπήκοοι έναντι του τυράννου, στο πλαίσιο δηλαδή μιας συμβατικής και εξωτερικά επιβεβλημένης «ισότητας», ενώ στη δεύτερη έχουμε αναφορά στη διεκδίκηση του δημοκρατικού δικαιώματος της ισονομίας (ισότητα όλων των πολιτών έναντι του νόμου).
3.β. Με βάση την προηγούμενη διευκρίνιση ως προς τη διάκριση ανάμεσα στην ισότητα των υπηκόων έναντι του τυράννου και στην ισότητα των πολιτών έναντι του νόμου, οι μαθητές/-τριες καλούνται να αναζητήσουν στο κείμενο τον ρόλο της τυραννίδας στη διαδικασία μετάβασης προς συλλογικότερες μορφές διοίκησης της πόλης. Οι μαθητές/-τριες μπορούν να αξιοποιήσουν κριτικά τα εξής σημεία του κειμένου:
- «Η τυραννίδα επέτρεψε, με επίκεντρο το πρόσωπο του τυράννου, για πρώτη φορά τη συνεργασία και τη συμμετοχή στη διοίκηση της πόλης διαφορετικών κοινωνικών ομάδων» ή/και
- «Η αντίδραση, δηλαδή, κατά του τυραννικού καθεστώτος προσδιόρισε την έννοια και το περιεχόμενο του πολίτη, είτε με πλήρη είτε με μειωμένα πολιτικά δικαιώματα, ο οποίος συμμετέχει στην επεξεργασία των νόμων και υποτάσσεται σε αυτούς με τη θέλησή του, σε ισότιμη βάση με όλους τους ομοίους του».
Από την ιστορική αφήγηση του σχολικού βιβλίου [Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.), Τα πολιτεύματα] μπορούν να αξιοποιηθούν οι εξής αναφορές:
- σειρά εξέλιξης των πολιτευμάτων: τυραννίδα \(\rightarrow\) δημοκρατία
- «[…]Μετά την πτώση των τυραννικών καθεστώτων… έγιναν μεταρρυθμιστικές νομοθετικές προσπάθειες που άνοιξαν το δρόμο προς τη δημοκρατία (μεταρρύθμιση του Κλεισθένη)[…]»
Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida).