ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ (ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ)

Β΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

Κείμενο 1
Ο ρόλος των γονέων στις επαγγελματικές επιλογές των παιδιών τους
Απόσπασμα από κείμενο του Θεόδωρου Κατσανέβα, καθηγητή της οικονομικής της εργασίας, της διοίκησης ανθρώπινων πόρων και του επαγγελματικού προσανατολισμού στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Δημοσιεύτηκε στις 05/01/2018 στο Flash News.gr, έναν ενημερωτικό ιστότοπο της Κρήτης. Πηγή: https://flashnews.gr/post/338201/o-rolos-twn-gonewn-stis-epaggelmatikes-epiloges-twn-paidiwn-toys

Οι γονείς διαδραματίζουν έναν αποφασιστικό ρόλο στην κρίσιμη απόφαση των παιδιών τους για την επιλογή των σπουδών και της επαγγελματικής τους καριέρας. […] Γενικότερα, πολλοί γονείς στη χώρα μας είναι γνωστό ότι διακρίνονται για μια μάλλον υπερπροστατευτική συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά τους. Αυτό, αν και μεταστρέφεται τα τελευταία χρόνια, οφείλεται κυρίως σε παραδοσιακές αντιλήψεις και συμπεριφορές που εμπεριέχονται στα εθνολογικά, πολιτισμικά και κοινωνικά δεδομένα της χώρας μας.

Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που οι γονείς επιχειρούν να επιβάλουν στα παιδιά τους τις δικές τους επιθυμίες ή και απωθημένα, όσον αφορά τις σπουδές και το επάγγελμα που αυτά θα ακολουθήσουν. Πολλοί νέοι ή νέες πιέζονται υπέρμετρα για να σπουδάσουν μια από τις επιστήμες που θεωρούνται ότι αποτελούν το εισιτήριο για κοινωνική και οικονομική άνοδο, όπως γιατρός, μηχανικός, δικηγόρος κτλ. Άλλες φορές, η μητέρα ή ο πατέρας, που για κάποιο λόγο δεν έγιναν γιατροί ή κάποιο επάγγελμα με θεωρούμενο υψηλό κοινωνικό κύρος και εισοδηματικές προσδοκίες, πιέζουν τα παιδιά τους να ακολουθήσουν παρόμοιες σπουδές, κυρίως γιατί αυτό αποτελεί μια προσωπική τους ανεκπλήρωτη επιδίωξη. […]

Όμως, στη σημερινή εποχή, πολύ συχνά αυτού του τύπου η πίεση έχει το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από το επιδιωκόμενο. Οι νέοι πολύ συχνά λειτουργούν αρνητικά ή και ανατρεπτικά απέναντι στις παλαιότερες γενιές και ιδιαίτερα απέναντι σε γονείς με υπερπροστατευτική συμπεριφορά. Ενώ πολλές φορές οι γονείς μπορεί και να έχουν δίκιο όταν επιμένουν για την επιλογή μιας ορισμένης καριέρας για τα παιδιά τους, το χάνουν εξαιτίας του επίμονου και πατερναλιστικού τρόπου με τον οποίο θέλουν να την επιβάλουν. […]

Χειρότερη ακόμη είναι η περίπτωση όπου τα παιδιά τελικά αποδέχονται τις επίμονες απαιτήσεις των γονιών τους και ακολουθούν σπουδές που τα οδηγούν σε επαγγέλματα τα οποία είτε δεν τους ταιριάζουν είτε έχουν ιδιαίτερα αρνητικές εργασιακές προοπτικές. Τότε τους αναμένουν δυσάρεστες εργασιακές περιπέτειες και αποτυχίες, για τις οποίες την καθοριστική ευθύνη φέρουν φυσικά οι γονείς. Σε άλλες πάλι περιπτώσεις, ορισμένοι νέοι ή νέες με ισχυρή προσωπικότητα και επίμονο χαρακτήρα επιλέγουν ένα δρόμο σπουδών και επαγγέλματος με δική τους προσωπική ευθύνη. Στην περίπτωση που η επιλογή αυτή δεν είναι προϊόν προσωπικού πείσματος, αλλά στηρίζεται σε αυτογνωσία των προσωπικών δυνατοτήτων, ταλέντων και επιθυμιών, τότε οι γονείς δεν μπορούν παρά να αποδεχτούν την επιλογή αυτή, ακόμη και όταν το μελλοντικό εργασιακό περιβάλλον εμφανίζεται ιδιαίτερα δυσοίωνο και ανταγωνιστικό. […]

Κείμενο 2

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911)
Βαρδιάνος \(^1\) στα σπόρκα \(^2\)
Το παρακάτω απόσπασμα προέρχεται από το διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη «Βαρδιάνος στα σπόρκα»(1893). Στο διήγημα αυτό η γρια-Σκεύω μεταμφιέζεται σε άντρα και γίνεται φύλακας στα μολυσμένα από τη χολέρα καράβια, προκειμένου να σώσει το γιό της (Βαρδιάνος στα σπόρκα και άλλα διηγήματα, Εκδόσεις Εστία, 2009).

Τέλος, ήλθετο 1865, και η χολέρα εκομίσθη \(^3\) το θέρος εις την ανατολικὴν Ευρώπην, πιθανώς, όπως πάντοτε, δια των μουσουλμάνων προσκυνητών της Μέκκας.

[…] Εναντίον της χολέρας του 1865 διετάχθησαν εν Ελλάδι μακραὶ καὶ αυστηραὶ καθάρσεις. Τότε τα νεόκτιστα λοιμοκαθαρτήρια του τόπου δεν ήρκεσαν πλέον και δεν εκρίθησαν κατάλληλα δια τον σκοπὸν των καθάρσεων, και διετάχθη προς τοις άλλοις να συσταθή έκτακτον λοιμοκαθαρτήριον επὶ της ερημονήσου Τσουγκριά. Τας πρώτας ημέρας του Αυγούστου είχαν καταπλεύσει ολίγα πλοία. Μετὰ δύο ή τρεις ημέρας ο αριθμὸς των κατάπλων εδιπλασιάσθη. […]

Δεν λέγομεν ότι οι άνθρωποι του τόπου ήσαν εκτάκτως κακοί. Αλλού ίσως είναι χειρότεροι. Αλλά το πλείστον κακὸν οφείλεται αναντιρρήτως εις την ανικανότητα της ελληνικής διοικήσεως. Θα έλεγε τις ότι η χώρα αύτη ηλευθερώθη επίτηδες δια ν᾽ αποδειχθή ότι δεν ήτο ικανή προς αυτοδιοίκησιν. Αλλά ταύτα δεν είναι του παρόντος. Όπως και αν έχη, αληθεύει ότι, εις την ερημόνησον, την χρησιμεύουσαν ως αυτοσχέδιον λοιμοκαθαρτήριον, το κρέας επωλείτο υπό ελαστικής συνειδήσεως κερδοσκόπων αντί τριών δραχμών κατ᾽ οκάν \(^4\), ο άρτος αντί ογδοήκοντα λεπτών και ο οίνος αντί δραχμής. Όσον δια το νερόν, επειδή το μόνον πηγάδιον το υπάρχον επί της ερημονήσου ταχέως εστείρευσε, κατήντησε να πωληθή προς δύο δραχμὰς η στάμνα.

Φυσικά, η μεγάλη πληθὺς των υπό κάθαρσιν ταξιδιωτών ήσαν άνθρωποι πτωχοί. Ολίγοι μεταξὺ αυτών ήσαν έμποροι. Οι κερδοσκόποι απέθετον τα εμπορεύματά των εις την άκραν της απωτάτης ακτής της ερημονήσου, ελάμβανοντα λεπτά των και έφευγον. Η χολέρα δυνατὸν να κολλά εις κάθε πράγμα, αλλ᾽ εις τα χρήματα όχι.

Ελέχθη ότι οι πλείστοι των ανθρώπων, των παρασταθέντων τότε ως θυμάτων της χολέρας, απέθανον πραγματικώς εκ πείνης. Ίσως να μην υπήρξεν όλως χολέρα. Αλλ᾽ υπήρξε τύφλωσις και αθλιότης και συμφορὰ ανήκουστος. […] Θα έλεγέ τις ότι η χολέρα ήτο μόνον πρόφασις, και ότι η εκμετάλλευσις των ανθρώπων ήτο η αλήθεια. […]

\(^1\) βαρδιάνος: φύλακας
\(^2\) σπόρκα: μολυσμένα καράβια
\(^3\) εκομίσθη: μεταφέρθηκε
\(^4\) οκά: μονάδα μέτρησης βάρους

ΘΕΜΑΤΑ

ΘΕΜΑ 1 (μονάδες 35)

1ο υποερώτημα (μονάδες 10)
Ποια είναι η στάση των νέων απέναντι στην υπερπροστατευτική συμπεριφορά των γονιών τους σχετικά με το επάγγελμα που θα επιλέξουν και τα αποτελέσματα της στάσης αυτής; Ανέπτυξε την απάντησή σου σε 70-80 λέξεις.
Μονάδες 10

2ο υποερώτημα (μονάδες 10)
«Γενικότερα, πολλοί γονείς στη χώρα μας είναι γνωστό ότι διακρίνονται για μια μάλλον υπερπροστατευτική συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά τους. Αυτό, αν και μεταστρέφεται τα τελευταία χρόνια, οφείλεται κυρίως σε παραδοσιακές αντιλήψεις και συμπεριφορές που εμπεριέχονται στα εθνολογικά, πολιτισμικά και κοινωνικά δεδομένα της χώρας μας». Να καταγράψεις δύο τρόπους με τους οποίους εξασφαλίζεται η συνοχή στο χωρίο.
Μονάδες 10

3ο υποερώτημα (μονάδες 15)
Να γράψεις στο απαντητικό σου φύλλο τη σωστή επιλογή για τις παρακάτω λέξεις της πρώτης παραγράφου του Κειμένου 1, με βάση τη σημασία που έχουν σε αυτό.

1. Η λέξη διαδραματίζουν σημαίνει:
   α. παίζουν
   β. καθορίζουν
   γ. προσδιορίζουν
   δ. υπαγορεύουν

2. Η λέξη κρίσιμη σημαίνει:
   α. σημαντική
   β. καθοριστική
   γ. αναγκαία
   δ. επιτακτική

3. Η λέξη διακρίνονται σημαίνει:
   α. διαχωρίζονται
   β. χαρακτηρίζονται
   γ. κατηγοριοποιούνται
   δ. παρουσιάζονται

4. Η λέξη μεταστρέφεται σημαίνει:
   α. μετατοπίζεται
   β. μετατίθεται
   γ. μετατρέπεται
   δ. μεταβάλλεται

5. Η λέξη εμπεριέχονται σημαίνει:
   α. περιλαμβάνονται
   β. εμφανίζονται
   γ. υιοθετούνται
   δ. εναντιώνονται

Μονάδες 15

ΘΕΜΑ 2 (μονάδες 30)
Ο συγγραφέας του Κειμένου 1 επισημαίνει ότι «οι γονείς διαδραματίζουν έναν αποφασιστικό ρόλο στην κρίσιμη απόφαση των παιδιών τους για την επιλογή των σπουδών και της επαγγελματικής τους καριέρας». Συμφωνείς ή διαφωνείς με τη διαπίστωση αυτή; Να τεκμηριώσεις την άποψή σου γράφοντας ένα άρθρο 350-400 λέξεων, το οποίο θα δημοσιευτεί στο αφιέρωμα της σχολικής σου εφημερίδας με τίτλο «Το επαγγελματικό μέλλον των νέων».
Μονάδες 30

ΘΕΜΑ 3 (μονάδες 20)
Η αφήγηση στο Κείμενο 2 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί αντικειμενική. Να καταγράψεις δύο διαφορετικές γλωσσικές επιλογές του συγγραφέα (λ.χ. ρηματικά πρόσωπα, λεξιλόγιο, εγκλίσεις κ.ά.), οι οποίες προσδίδουν στην αφήγηση αντικειμενικό ύφος δίνοντας αντίστοιχα παραδείγματα.
Μονάδες 20

ΘΕΜΑ 4 (μονάδες 15)
Στο Κείμενο 2 παρουσιάζεται το φαινόμενο της εκμετάλλευσης των ανθρώπων από κερδοσκόπους επαγγελματίες σε καιρούς κρίσης. Ποια είναι η στάση του αφηγητή για τις πράξεις των κερδοσκόπων και τις συνέπειες της συμπεριφοράς τους (10 μονάδες); Ποια είναι η δική σου στάση απέναντί τους (5 μονάδες); Να αναπτύξεις τεκμηριωμένα τις σκέψεις σου σε 150 περίπου λέξεις κάνοντας αναφορές στο κείμενο.
Μονάδες 15