Για να εκτυπώσετε το Θέμα πατήστε "Εκτύπωση"!
| Τύπος Σχολείου: | Γενικό Λύκειο | Πηγή: Ι.Ε.Π. | Αναγνώσθηκε: 314 φορές Επικοινωνία | |
|---|---|---|---|---|
| Μάθημα: | Χημεία | Τάξη: | Α' Λυκείου | |
| Κωδικός Θέματος: | 38802 | Θέμα: | 2 | |
| Τελευταία Ενημέρωση: | 13-Οκτ-2025 | Ύλη: | 3.5.1 Πώς συμβολίζονται οι χημικές αντιδράσεις 3.5.3 Οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις 3.5.4 Μεταθετικές αντιδράσεις | |
| Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida) | ||||
| Τύπος Σχολείου: | Γενικό Λύκειο | ||
|---|---|---|---|
| Τάξη: | Α' Λυκείου | ||
| Μάθημα: | Χημεία | ||
| Θέμα: | 2 | ||
| Κωδικός Θέματος: | 38802 | ||
| Ύλη: | 3.5.1 Πώς συμβολίζονται οι χημικές αντιδράσεις 3.5.3 Οξειδοαναγωγικές αντιδράσεις 3.5.4 Μεταθετικές αντιδράσεις | ||
| Τελευταία Ενημέρωση: 13-Οκτ-2025 | |||
| Το θέμα προέρχεται και αντλήθηκε από την πλατφόρμα της Τράπεζας Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας που αναπτύχθηκε (MIS5070818-Tράπεζα θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, Γενικό Λύκειο-ΕΠΑΛ) και είναι διαδικτυακά στο δικτυακό τόπο του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.) στη διεύθυνση (http://iep.edu.gr/el/trapeza-thematon-arxiki-selida) | |||
Θέμα 2o
2.1
Μια ομάδα μαθητών και μαθητριών συμμετέχει σε περιβαλλοντική δράση που διερευνά αν υπάρχει ρύπανση του τοπικού ποταμού. Το τελευταίο διάστημα έχουν παρατηρηθεί νεκρά ψάρια και αλλαγές στο χρώμα και τη διαύγεια του νερού. Οι μαθητές και μαθήτριες συνέλεξαν τρία δείγματα νερού από το ποτάμι.
- Ένα από την περιοχή Α, πολύ κοντά στην οποία υπάρχει μονάδα κατασκευής και ανακύκλωσης μπαταριών, επειδή ένα από τα απόβλητα της μονάδας είναι ο \(Pb(NO_3)_2\).
- Ένα από την περιοχή Β, πολύ κοντά στην οποία υπάρχει εργαστήριο επεξεργασίας μετάλλων και παλιών σωληνώσεων, επειδή ένα από τα απόβλητα της μονάδας είναι ο \(Cu(ΝΟ_3)_2\).
- Ένα από την περιοχή Γ, πολύ κοντά στην οποία υπάρχει μονάδα παραγωγής μπαταριών νικελίου – καδμίου (\(Ni-Cd\)), επειδή ένα από τα απόβλητα της μονάδας είναι το \(Cd(NO_3)_2\).
Οι μαθητές και μαθήτριες έχουν υπόψη τους και τον ακόλουθο πίνακα 1.
α) Για την ανίχνευση ύπαρξης κατιόντων \(Pb^{2+}\) στην περιοχή Α θα τους προτείνατε να χρησιμοποιήσουν διάλυμα \(Νa_2SΟ_4\) ή διάλυμα \(HCl\); Να εξηγήσετε γιατί.
(Μονάδες 3)
β) Για την ανίχνευση ύπαρξης κατιόντων \(Cu^{2+}\) στην περιοχή B θα τους προτείνατε να χρησιμοποιήσουν διάλυμα \(Νa_2SΟ_4\) ή διάλυμα \(HCl\) ή διάλυμα \(NaOH\); Να εξηγήσετε γιατί.
(Μονάδες 3)
γ) Για την ανίχνευση ύπαρξης κατιόντων \(Cd^{2+}\) στην περιοχή Γ θα τους προτείνατε να χρησιμοποιήσουν διάλυμα \(Νa_2CΟ_3\) ή διάλυμα NaCl ή διάλυμα \(NaOH\); Να εξηγήσετε γιατί.
(Μονάδες 3)
δ) Να εξηγήσετε πώς μπορούν να συμβάλουν τέτοιες δράσεις στην προστασία της δημόσιας υγείας και του οικοσυστήματος.
(Μονάδες 3)
Μονάδες 12
2.2
Στον πίνακα της τάξης είναι γραμμένες οι παρακάτω χημικές εξισώσεις, που δεν έχουν συντελεστές.
- \(H_2SO_4(aq) + NaOH(aq) \rightarrow Na_2SO_4(aq) + H_2O(l)\)
- \(Cu(s) + AgNO₃(aq) \rightarrow Cu(NO_3)_2(aq) + Ag(s)\)
- \(Ca(NO_3)_2(aq) + Na_2CO_3(aq) \rightarrow CaCO_3(s) + NaNO_3(aq)\)
- \(H_2(g) + O_2(g) \rightarrow H_2O(g)\)
- \(ΝaCl(aq) + Ba(OH)_2(aq) \rightarrow NaOH(aq) + BaCl_2(aq)\)
α) Μία από αυτές δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί, επειδή τα αντιδρώντα δεν μετασχηματίζονται σε προϊόντα. Να εξηγήσετε ποια από αυτές τις χημικές εξισώσεις κακώς γράφτηκε.
(Μονάδες 3)
β) Να υποδείξετε σε ποια κατηγορία αντιδράσεων υπάγεται η καθεμία από τις αντιδράσεις που μπορούν να πραγματοποιηθούν (σύνθεσης, διάσπασης, απλής αντικατάστασης, διπλής αντικατάστασης, εξουδετέρωσης).
(Μονάδες 4)
γ) Να ισοσταθμίσετε τρεις από τις παραπάνω χημικές εξισώσεις.
(Μονάδες 6)
Μονάδες 13
Το παραπάνω θέμα αναπτύχθηκε στο πλαίσιο του έργου: «Ανάπτυξη Δοκιμασιών Αξιολόγησης Δεξιοτήτων Εγγραμματισμού στα μαθήματα της Νεοελληνικής Γλώσσας και Λογοτεχνίας, της Άλγεβρας, της Φυσικής και της Χημείας Α’ Λυκείου Γενικού Λυκείου» Ανάδοχος: «Ειδικός Λογαριασμός Κονδυλίων Έρευνας (Ε.Λ.Κ.Ε) Πανεπιστημίου Ιωαννίνων» ΑΔΑΜ: 25SYMV016348911 2025-02-20.
Ενδεικτικές απαντήσεις
2.1
α) Θα προτείναμε το διάλυμα \(Na_2SO_4\), γιατί μπορεί να σχηματιστεί ίζημα \(PbSO_4\). Aν με την προσθήκη διαλύματος \(Na_2SO_4\) παρατηρήσουμε σχηματισμό ιζήματος, τότε το δείγμα περιέχει ιόντα \(Pb^{2+}\), αλλιώς δεν περιέχει.
H προσθήκη διαλύματος \(HCl\) είναι και αυτή αποδεκτή, εφόσον χρησιμοποιηθούν ψυχρά διαλύματα. Παρουσία ιόντων $Pb^{2+} θα σχηματιστεί ίζημα \(PbCl_2\).
β) Θα προτείναμε το διάλυμα \(NaΟΗ\), γιατί μπορεί να σχηματιστεί ίζημα \(Cu(OH)_2\). Αν με την προσθήκη διαλύματος \(NaOH\) παρατηρήσουμε σχηματισμό ιζήματος, τότε το δείγμα περιέχει ιόντα \(Cu^{2+}\), αλλιώς δεν περιέχει.
Με την προσθήκη διαλυμάτων \(Νa_2SΟ_4\) ή \(HCl\) δεν θα παρατηρήσουμε κάτι, αφού τόσο ο \(CuSO_4\) όσο και ο \(CuCl_2\) είναι διαλυτά στο νερό.
γ) Θα προτείναμε το διάλυμα \(Νa_2CΟ_3\), γιατί μπορεί να σχηματιστεί ίζημα \(CdCO_3\).
Εξίσου σωστό και το διάλυμα \(NaOH\), γιατί μπορεί να σχηματιστεί ίζημα \(Cd(ΟΗ)_2\).
Αν με την προσθήκη \(Na_2CO_3\) ή \(ΝaΟΗ\) παρατηρήσουμε σχηματισμό ιζήματος, τότε το δείγμα περιέχει ιόντα \(Cd^{2+}\), αλλιώς δεν περιέχει.
Με την προσθήκη διαλύματος \(HCl\) δεν θα παρατηρήσουμε κάτι, αφού το \(CdCl_2\) είναι διαλυτό στο νερό.
δ) Δράσεις όπως η τακτική ανάλυση νερού, η ενημέρωση της τοπικής κοινότητας και η συμμόρφωση των βιομηχανιών και βιοτεχνιών με τους περιβαλλοντικούς κανονισμούς βοηθούν στην προστασία της δημόσιας υγείας και του οικοσυστήματος.
2.2.
α) Κακώς γράφτηκε η αντίδραση 5, γιατί ως διπλής αντικατάστασης κανένα από τα προϊόντα της δεν είναι ίζημα, αέριο ή ελάχιστα ιοντιζόμενη (όπως το νερό, \(H_2O\)) ένωση.
β)
- Εξουδετέρωσης
- Απλής αντικατάστασης
- Διπλής αντικατάστασης
- Σύνθεσης
γ) Γράφονται σωστά οποιεσδήποτε τρεις από τις παρακάτω:
- \(H_2SO_4(aq) + 2 NaOH(aq) \rightarrow Na_2SO_4(aq) + 2 H_2O(l)\)
- \(Cu(s) + 2 AgNO_3(aq) \rightarrow Cu(NO_3)_2(aq) + 2 Ag(s)\)
- \(Ca(NO_3)2(aq) + Na_2CO_3(aq) \rightarrow CaCO_3(s) + 2 NaNO_3(aq)\)
- \(2 H_2(g) + O_2(g) \rightarrow 2 H_2O(g)\).